De Amerikaanse TV-journalist Tucker Carlson interviewde op 6 februari 2024 de Russische President Vladimir Putin. Het twee uur durende interview werd integraal door het Tucker Carlson Network-kanaal en het Kremlin zelf op Youtube gezet (transcript). Naar mijn mening was het “De grote Putin show”. Een langdradig éénzijdig betoog van Putin, waarin Tucker Carlson weinig van zijn journalistieke kwaliteiten liet zien.
Historische claims
In het eerste half uur van het interview geeft Putin een geschiedenisles waarin hij betoogt dat Rusland historisch gezien verbonden met Oekraïne is. De periode die hij behandelt begint rond 862 en eindigt rond het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Het is opvallend dat Putin geen eventuele rechtvaardigingsgronden van de meer recente geschiedenis noemt. Dit wekt bij mij de indruk dat die er niet zijn.
Zijn betoog overtuigt mij in het geheel niet. Het is mijns inziens vooral een herhaling van het gene dat hij in 2021 al eerder geschreven heeft. Cherry-picking in de geschiedenis met een zware godsdienstige invloed geheel bedoeld om te vertellen wat zijn eigen volk graag wil horen en heel veel doelredenatie. Na het interview lieten niet alleen de Polen weten dat de door Putin geschetste geschiedenis op 10 punten niet klopte, ook was de reactie van de oud president van Mongolië op X (Twitter) hilarisch.
Met dezelfde redenatie van Putin kun je nog tal van andere claims of rechtvaardigingen te maken. Je zou bijvoorbeeld kunnen beweren dat Luxemburg historisch gezien onderdeel van het Nederlandse koninkrijk omdat Koning Willem I van 1815 tot 1890 groothertog van Luxemburg was. Zet de tanks en F35’s maar klaar, want we gaan Luxemburg invallen!
Lijnen op de kaart verschuiven door de tijd heen. Dat zie je op allerlei verschillende gebieden en is iets van alle tijden. Ik ben zelf van mening dat dit soort claims na grofweg een generatie hun rechtvaardigingsgrond verliezen en dat je de situatie van dat moment moet accepteren als het “nieuwe normaal”. Putin’s historische rechtvaardigingsgronden gaan allemaal meer dan 30 jaar terug en zijn dus naar mijn mening voor nu niet meer relevant.
Denazificatie
In het interview zegt Putin: “No, we haven’t achieved our aims yet, because one of them is denazification. This means the prohibition of all kinds of neo-Nazi movements.”
Een klein deel van de Oekraïense bevolking hangt dit idealisme aan. In de Oekraïense politiek is de “Nationaal Corps Partij” actief. Deze rechts-extremistische partij is opgericht door leden van het Asov-regiment. Bij de laatste verkiezingen kreeg de partij grofweg 2% van de stemmen. Het is natuurlijk heel gemakkelijk om alle Oekraïners over één kam te scheren en te beweren dat het allemaal “nazi’s” zijn. Maar dat wordt niet onderbouwd door het stemgedrag van de Oekraïners. Neo-Nazis zijn overal, bijvoorbeeld ook in Rusland, de Verenigde Staten en ook Nederland groepen hebt die dit gedachtegoed verheerlijken.
Zelfbeschikkingsrecht
Putin zegt hierover in het interview: “I say that Ukrainians are part of the one Russian people. They say, ”No, we are a separate people.“ Okay, fine. If they consider themselves a separate people, they have the right to do so, but not on the basis of Nazism, the Nazi ideology.”
Hoewel wij hier in het Westen echt kampioen zijn in het anderen vertellen wat ze wel en niet moeten doen, ben ik overtuigd van het zelfbeschikkingsrecht van een volk of land. Toen in 1991 Oekraine onafhankelijk werd, stemde eerst het parlement vrijwel unaniem voor onafhankelijkheid. In het daarop volgende referendum stemde een ruime meerderheid van 92% van de Oekraïners voor onafhankelijkheid. Dit was geen referendum als Brexit waarbij het verschil tussen voor en tegenstanders marginaal was.
Volledigheidshalve moet ik bij het Oekraïense onafhankelijksreferendum van 1991 nog wel opmerken dat de regio’s waar op dit moment oorlog gevoerd wordt een lager percentage voor onafhankelijkheid gestemd heeft. Dit kan een rol gaan spelen in een mogelijke eindoplossing aan de onderhandelingstafel.
De laatste zinsnede in de hiervoor aangehaalde quote van Putin over het neo-nazisme is mijns inziens volledige inmenging in de binnenlandse politiek van Oekraïne door de Russische president. Het is niet aan hem – nog aan ons – te beslissen hoe de Oekraïne haar land in richt. Dat staat nog los van de vraag hoe valide de claim is, omdat slechts een klein deel van de Oekraïners aanhanger is van dit gedachtengoed.
Oprukkende NAVO
De claim NATO niet verder uit zou bereiden mag misschien mondeling besproken zijn. Zeker iemand als Putin zou moeten weten dat in internationale betrekkingen alleen iets is als het ook daadwerkelijk op papier staat en ondertekend is. En zelfs al staat het op papier dan vinden diplomaten altijd wel weer een uitweg of clausule. Voor de komende zomervakantie ga ik zeker Not one inch van M.E. Sarotte meenemen om te lezen. Het artikel in de Moscow Times over dit boek belooft dat het een boeiend verhaal gaat zijn.
De verwijzing door Putin naar Egon Bahr is wel weer bijzonder. Velen van de huidige toehoorders zullen hem en zijn rol in de internationale politiek niet kennen. Jammer dat Putin hier niet wat verder hierover uitweid. Bahr was een van de adviseurs die 50 jaar geleden betrokken was bij de Duitse Neue Ostpolitik. De opmerkingen van Bahr zijn gemaakt tijdens een geheel andere geo-politieke en ook binnenlandse politieke situatie. De vraag is dan in hoeverre ze nu nog relevant zijn.
De regering van de Bondsrepubliek Duitsland (“West-Duitsland”) had de grondwettelijke taak hereniging met de Deutsche Demokratische Republik (DDR – “Oost-Duitsland”) na te streven. De Duitse SPD – evenknie van de Nederlandse PvdA – haalde in verkiezingen begin jaren 70 zo’n 43% van de zetels. De Duitse Ostpolitik zorgde wel voor een verbetering in de relatie met de Sovjet-Unie. Aan de andere kant zorgde het voor een bekoeling in de relatie tussen West-Duitsland en de Verenigde Staten.
Gezien vanuit de achtergrond dat het einddoel achter de Ostpolitik de reünificatie van de beide Duitslanden was, snap ik best dat er tussen diplomaten en regeringsleiders dingen mondeling gezegd zijn in de trant van dat de NAVO niet uitgebreid zou worden. En ik snap ook dat dat nooit echt aan het papier is toevertrouwd. Rusland heeft gespeeld en verloren.
Rusland in verdrukking
Vanuit Russisch perspectief begrijp ik echt heel erg goed dat bij de Russische leiders het gevoel is ontstaan dat Rusland in verdrukking gekomen is. Het lijstje hieronder is zeker niet compleet en staat in redelijk willekeurige volgorde.
- Rusland in de knel tussen de Verenigde Staten en China
Rusland was ooit eens één van de twee supermachten. In zowel economisch als militair opzicht is Rusland vernederd door China en speelt nog maar een marginale rol op het wereldtoneel. - Economische toekomst van Rusland
De westerse keuze om versneld het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen zou een gigantisch gat in de economische kracht van Rusland slaan. Grofweg 34% van de Russische staatsinkomsten kwamen uit olie en gas. De Russische economie was redelijk smal georiënteerd (olie, gas en wapens), maar een groter plan om de economie verder te diversificeren heb ik nog niet gezien. Vergelijk dit bijvoorbeeld met de Golfstaten waar heel erg zwaar op bijvoorbeeld toerisme wordt ingezet als toekomstige vervanging van de olie-inkomsten. - Vergrijzende bevolking: Pensioenfinanciering
Rusland heeft een probleem met een snel vergrijzende bevolking (zie ook hieronder “Putin’s laatste militaire kans”) en de wijze van het financieren van de pensioenen (omslagstelsel) in combinatie met de verwachte afnemende inkomsten uit fossiele brandstoffen zou de komende decennia kunnen zorgen dat het niet meer mogelijk is de cadeautjes die nu rond de verkiezingen worden uitgedeeld door Putin te continueren. Dit laatste levert een existentieel gevaar op voor de huidige Russische leiding. - Rusland was bang voor een bloeiende democratie in Oekraïne
De “democratie” in Rusland is niet echt een democratie zoals wij deze kennen met vrije verkiezingen. Voor de Russische leiders kan een vrije democratie in ontwikkeling in Oekraïne best bedreigend zijn omdat het Russische volk dit misschien ook eens zou willen.
Putin’s laatste militaire kans
Als je naar de verwachte demografische ontwikkeling van Rusland kijkt, dan krijgt Rusland net als veel andere landen de komende decennia te maken met een sterke afname in de bevolking. Hieronder een grafiekje van de verwachte bevolkingsomvang van Rusland. Het gaat me hier om de beweging en niet de exacte cijfers.
Putin’s reservoir aan mannen in een leeftijd dat zij kunnen “vechten voor het land” gaat de komende jaren sterk afnemen. Dit decennium is de laatste kans van Putin om ergens “landje pik” te doen. Dit omdat Rusland vanaf nu te maken krijgt met een sterk afnemende bevolking.
De hele oorlog van Rusland in Oekraïne gaat op demografisch gebied nog een gigantisch gat slaan in de Russische maatschappij. De oorlog heeft nu al naar schatting 400.000 Russische gewonden en doden opgeleverd van mannen die de komende jaren voor kinderen hadden moeten zorgen.
De grote Putin show
Het interview geeft een zeer langdradig, eenzijdig inkijkje in de denkbeelden van de Russische leider. Tucker Carlson was denk ik vooral blij dat hij de kans kreeg voor dit interview en stelde maar bitter weinig echt kritische vragen. De historische uiteenzetting van Putin had hij van kilometers ver aan kunnen zien komen, maar een van de vragen die je van een goed ingelezen, kritische journalist had mogen verwachten is de volgende:
Mr Putin, in 1994 your predecessor Boris Jeltsin signed an international treaty in which the borders between Russia and Ukraine were recognised. What is the value of the signature of the President of the Russian Federation?Daarvoor gaan we terug naar het verdrag tussen Rusland en de Oekraïne van 5 december 1994 waarin de Russische Federatie en de Oekraïne het volgende overeenkomen:
Article 1
The High Contracting Parties, as friendly, equal and sovereign States, shall base their relations on mutual respect and confidence, strategic partnership and cooperation.
Article 2
The High Contracting Parties, in accordance with the provisions of the Charter of the United Nations and their obligations under the Final Act of the Conference on Security and Cooperation in Europe, shall respect each other’s territorial integrity and confirm the inviolability of their common borders.
Het hele verdrag is in het Engels te lezen rond pagina 172 in deze PDF.
Ik kan dus niets anders concluderen dat de Rusland een internationaal erkend, rechtsgeldig verdrag met Oekraïne heeft ondertekend om de grenzen en democratie (zie overwegingen van het verdrag) van het land te respecteren en dat verdrag op flagrante wijze geschonden heeft door de Oekraïne binnen te vallen.
Feit is dat Rusland zwart op wit de grenzen van Oekraïne heeft erkend en dat zaken rond uitbreiding van de NAVO nooit in een internationaal verdrag met Rusland opgeschreven zijn.
I rest my case.
- https://www.sociostudies.org/almanac/articles/mathematical_modeling_and_forecasting_of_the_demographic_future_of_russia-_seven_scenarios2/ ↩︎